1990’lı yıllardan itibaren hükümetlerin emek piyasasına yönelik saldırıları hız kesmeden devam ediyor. Örgütlü, güvenceli ve sürekli bir emek piyasası neoliberal saldırılar altında güvencesiz, geçici ve esnek bir hal altına giriyor. Özellikle AKP iktidarı boyunca çıkartılan Ulusal İstihdam Stratejisi belgeleri ile emek piyasasına yönelik saldırılar katlanarak devam ediyor.
Esnek ve güvencesiz bir emek piyasası yaratman içinse bu kez 16 Ekim 2020 tarihinde Meclise “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” başlıklı 43 maddelik bir tasarı sunuldu. 43 maddeyle salgın bahane edilerek işçiyi korumanın hedeflendiği belirtilen tasarının özünde ise sermayenin korunduğu ortaya çıktı.
Güvencesiz ve kıdem tazminatı olmadan çalışmak
AKP’nin getirdiği yasa teklifinde 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanların belirli süreli sözleşmeler ile çalışacağı ve kıdem tazminatı haklarının da olmayacağı var. Murat Özveri’nin dikkat çektiği gibi belirli süreli çalışma sözleşmeleri çalışanlar için iki sonuç doğuruyor.
- İlk sonuç, belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar iş yasasının iş güvencesine ilişkin hükümlerinden yararlanamayacak olmaları.
- Bir diğer sonuç ise belirli süreli iş sözleşmesi süre bitimi nedeniyle sona erdiğinde işçi kıdem ve ihbar tazminatından yoksun kalmaları.
Meclise sunulan 43 maddelik sözleşmenin 28. maddesinde 25 yaşını doldurmamış veya 50 ve daha yukarı yaşta ise, toplamda iki yılı aşmamak üzere bu işçilerle hiçbir sınırlamaya tabii olmadan belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilecektir gibi bir ifade bulunuyor. Dolayısıyla geçirilmek istenen bu yasa ile 25 yaş altı ve 50 yaş üstünün iş güvencesinden uzak, kıdem tazminatı olmadan çalıştırılabilmesinin yasal temelleri atılıyor.
Kayıt dışı çalıştırmaya ödül
Meclise sunulan 43 maddelik tasarının emek piyasasında esnekleşme ve güvencesizleşmeye yönelik bir diğer katkısı ise kayıt dışı işçi çalıştıranların bunu bildirmeleri ile işsizlik fonu üzerinden desteklenecek olmaları. Asıl skandal niteliğindeki madde ise işçinin kayıt dışı çalıştığını ihbar etmesi üzerine devletin patrondan yana tavır alarak işçinin kayıt dışı olarak çalıştığı günlerdeki sadece işçilik parasının ödeneceğine yönelik olan aşağıdaki maddedir:
“Hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeksizin çalıştırıldığı işveren tarafından kabul edilenlere, işveren tarafından bu şekilde çalıştırıldıkları döneme ilişkin olarak ücret ve ücrete bağlı haklan hariç olmak üzere diğer haklarından feragat etmiş̧ sayılır ve bu şekilde çalıştırıldıkları dönemde ilgili mevzuatı uyarınca daha önce yararlanmış̧ oldukları sosyal yardım ve diğer haklar borç çıkarılmaz.”
Dolayısıyla AKP, meclise sunduğu tasarıyla beraber kendisinin de amaçlarıyla çelişmektedir. Kayıt dışı ekonomiyi ortadan kaldıracağının iddiasında bulunan Erdoğan ve AKP, 2021 girerken kayıt dışı ekonominin yolunu açarken kayıt dışı işçi çalıştıranların da yanında yer alıyor.
